İzmir’in Selçuk ilçesinde bulunan Efes Antik Kenti 1860’lı yıllardan beri kazılıyor. Buna karşın hâlâ yarısı bile ortaya çıkarılamadı. Hafriyatlarda kentin tarihi 7, yakındaki bir höyüğün tarihi ise 8 bin 200 yıl geriye kadar götürülebildi. Efes’ten elde edilen bilgiler, bilhassa erken devir Antik Çağ tarihin tekrar yazılmasını sağlayacak.
İNSANLIĞIN SIRRI TAŞ TEPELER
Şanlıurfa’da bulunan ve toplu olarak ‘Taş Tepeler’ ismiyle bilinen, bölgede yapılacak kazılarla tarihin tekrar değişme bekleniyor. Bölgede devam eden hafriyatlar, insanlığın geçmişine ait çok değerli bilgiler verecek. Dinler, tarım, kentleşme, sanat ve siyasi yapılarla ilgili, yeni bilgilere ulaşılacak. Karahantepe’de hayvan heykelleri yanında 2,3 metrelik insan heykeli de bulunmuştu.
‘TARİHİN SIFIR NOKTASI’
“Tarihin sıfır noktası” olarak nitelenen Şanlıurfa’daki Göbeklitepe’de 12 bin yıllık bir arkeolojik kalıntı ortaya çıkarıldı. Bilhassa insanlığın yerleşik hayata geçişi hakkındaki teorilerin yeni baştan ele alınmasına neden oldu. TRT Haber’in çalışmalara ait derlediği habere nazaran tarihi değiştirecek arkeolojik alanlar, Göbeklitepe ile sonlu değil.
NEOLİTİK ÇAĞ’A IŞIK TUTACAK
Mardin’in Dargeçit ilçesinin Ilısı Mahallesi’nde yer alan ve ‘Boncuklu Tarla’ olarak bilinen alan, Neolitik Çağ’a ilişkin kalıntılarıyla dikkatleri üzerine çekti. 2012’de kazılmaya başlanana ve şimdi yarısı bile kazılamamış olsa da bilhassa buğday ve arpa tarımına ait kıymetli bulgulara ulaşıldı. Boncuklu Tarla hafriyatları ile Göbeklitepe’den bin yıl öncesine dair bilgilere ulaşılması bekleniyor.
ÇORUM’DA BİLİNMEYEN LİSAN ORTAYA ÇIKTI
Çorum Boğazköy Hattuşa’da devam eden hafriyatlarda daha evvel varlığı bilinmeyen bir gölet (baraj) ve varlığı unutulmuş Kalaşmaca lisanına ilişkin arkeolojik datalara ulaşılmıştı. Turizm açısından kıymetli bir ziyaret noktası olması yanında yeni keşiflerle, Hattuşa hafriyatları yeniliğini hiç yitirmiyor. İstanbul’da da 2018’den beri Haydarpaşa ve etrafında devam eden hafriyatlar, yalnızca Osmanlı ve Bizans devrine değil, kentin 9 bin yıl öncesine de ışık tutacak.
BATI’NIN GÖZÜ TAVİUM’DA
Yozgat’ta bulunan Tavium Antik Kenti, 2000 yılında kazılmaya başlanmıştı. 6 bin yıllık tarihe sahip olduğu anlaşılan Tavium, Roma, Hitit ve Galat, Frig medeniyetlerine ilişkin kıymetli keşiflerin yapılmasını sağlayacak. Lakin Tunç Çağı’na ilişkin eserler de bulundu. Alman, İrlandalı ve İskoçların cetlerinin da bu bölgede yaşadığına ve göçlerle Avrupa’ya geçtiğine ait tezler öne sürülüyor.
EN ESKİ İNCİL BULUNABİLİR
Mardin Midyat’ta tesadüfen bulunan yeraltı kenti, içindeki ibadethaneler, tahıl depoları, su kuyuları ile dikkatleri üzerine çekiyor. Şimdi yüzde 10’dan daha azı kazılabilen yeraltı kentinde, bilhassa erken periyot Hıristiyanlıkla ilgili değerli bilgiler elde edilebilir. Birebir formda İznik Konsülü (M.S. 325) öncesi İncil örneklerine rastlanabilme ihtimali nedeniyle de bu hafriyata başka bir ehemmiyet veriliyor.
GORDİON’UN GİZEMİ ÇÖZÜLECEK
Frig Kralığı’nın başşehri Gordion’daki hafriyat çalışmaları, Ankara Polatlı’da devam ediyor. Kral Midas tümülüsü ve mozaikler ortaya çıkarıldı. 2022’de ise birinci sefer ‘Gordion’ isminin geçtiği bir yazıt bulundu. Dünyada en uzun periyodik yerleşim yerinden biri olan Gordion, 4 bin 500 yıllık bir tarihi aydınlatacak. Dünyanın en eski ahşap binası, en eski taş mozaikler, ahşap mobilyalar örnekleri burada bulundu.