Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve 11 vilayette büyük yıkıma yol açan 7.7 ve 7.6’lık zelzeleler sonrası yapıların sağlamlığı tartışılmaya başlandı. Zelzele bazen yıkıcı sonuçlara sebep olan bir doğal afet olsa da yanlışsız tedbirler alındığında çok yüksek binalar bile korunabiliyor. Dünyada birçok yapı, yanlışsız teknik ve uygulamalar sayesinde çok büyük zelzeleleri bile hiç hasar almadan atlatabiliyor.
DEPREME SAĞLAM EN DÜZGÜN 8 YAPI
Dünyada birçok yapı da mümkün zelzelelere karşı adeta mühendislik mükemmeliyle üretilmiştir. Bu yapılar 8 büyüklüğündeki zelzeleleri bile ziyan görmeden atlatabiliyor. İşte zelzeleye sağlam en yeterli 8 yapı.
MORİ KULESİ
Deprem jenerasyonu sözü denilince akla gelen birinci ülkelerden biri olan Japonya, sismik manada çok faal bir bölgede yer alıyor. Japonya’da buna uygun olarak tasarlanan birçok yapı mevcut. Mori Kulesi, resmi sitesinde yer alan bilgiye nazaran sarsıntı anında dışarı kaçılacak değil, içerisine girilecek bir yapı olarak tasarlanmış. Sismik direnç için damper mühendisliği kullanılan bu yapıda 192 adet içi sıvı dolu amortisör kullanılmakta. Sarsıntı anında yaşanan sarsıntı sonucunda bu içi sıvı dolu amortisörler sallanmaya karşı koymak ismine karşıt bir biçimde çalkalanıyor. Bu istikametiyle kullanılan en tesirli usullerden birine sahip olan Mori Kulesi, zelzele anında epey inançlı bir yapı olarak listemizde yer alıyor.
NEW WİLSHİRE GRAND CENTER
Güney Kaliforniya bölgesi, zelzele olarak riskli bir bölgede yer aldığı için bölgedeki binalarda sismik düzenlemeler yapıldı. Los Angeles’ın en yüksek binası olan New Wilshire Grand Center, bu düzenlemeler kapsamında yeni yönergelere uygun olarak süreç gördü. Daha evvelce üst katlarında zelzelenin bir kırbaç tesiri yaratabileceği konuşulan bu yapı artık epeyce sağlam bir imgede yer alıyor.
Binanın üç kısmında 30 adet payanda kullanılıyor, bu sayede tesisin dikey ve yanal kuvvetlere direnmesi sağlanıyor. Bu payandaların daha kuvvetli olarak desteklenmesi için her üniteye ek tutucu jenerasyon dahil edilmiş durumda. Bu özel nesil hem gerilebilir hem de sıkışabilir bir vaziyette bulunuyor. Şimdilerdeyse New Wilshire Grand Center, ABD’nin en inançlı yapılarından birisi olarak Los Angeles’daki yerini alıyor.
KOMATSU SEİREN
Japon dokumacılık firması olan Komatsu Seiren, tesislerini güçlendirmek ve zelzeleye sağlam hale getirmek için karbon fiberden geliştirilen yüksek tansiyonlu bir çizgi kullanıyor. Tesisin mimarlarından olan Kengo Kuma ve Associate, bu yüksek tansiyonlu çubuklardan 1.000 adedini tesisin çatısına bağlamayı tercih etmiş. Muhtemel bir sarsıntıda, tesise uygulanan yatay kuvvet en aza indirilecek ve bina en az hasarı görecek.
SABİHA GÖKÇEN HAVALİMANI
Depreme en çok güçlü yapılar ortasında tanıdık bir isim de var. Sabiha Gökçen Havaalanı, beklenen büyük zelzeleye uygun bir formda inşa edildi. İki milyon metrekarelik kompleks, 300’den fazla sismik izolatör üzerine oturuyor. Bu sismik izolatörler sayesinde muhtemel bir zelzelede bina tek bir bütün halinde hareket ediyor ve hasar düzeyini minimuma indiriyor. İstanbul’un ne kadar riskli bir sarsıntı bölgesi olduğu düşünüldüğünde bu yapının, sismik tesirlere karşı sağlam olması bölge için değer arz etmekte. Bu tasarım, mümkün bir zelzelede yaşanılacak olan şiddeti yüzde 80 kadar azaltmaktadır.
TAIPEI 101
Tayvan’da inşa edilen Taipei 101 hakkındaki akıllara sakinlik veren gerçek; dünyanın en büyük ayarlı kütle sönümleyicisine (TMD) mesken sahipliği yapıyor olmasıdır! Bu sistem temel olarak, yüksek kulenin sallanmasını azaltmak için rüzgâr ve zelzeleler üzere büyük süreksiz yüklere karşı koyan dev bir metal toptan oluşur. Kuleye büyük kuvvetler tesir ettiğinde, TMD aykırı istikamette sallanarak topun kütlesi sayesinde süreksiz kuvvetleri sönümleyerek tüm binayı istikrarda meblağ.
FİLİPİN ARENASI
Filipin Arenası, dünyanın en büyük kubbeli arenasıdır ve dünyanın en ünlü ve faal sarsıntı fay çizgileri zincirinin meskeni olan Pasifik Ateş Çemberi boyunca uzanır. Arenada uygulanan zelzele sistemi sayesinde temeldeki sistem hareket ederken üst yapı sabit kalır. Bu sistem; ana yapı ile temel sistem ortasındaki boşluğun, yüksek güç dağıtma özelliği olan kauçuk ile oluşmasıyla sağlanır.
TRANSAMERICA PİRAMİDİ
Transamerica Piramidi, Kaliforniya’nın San Francisco kentinde, San Andreas ve Hayward faylarının çabucak yanında yer alan 1970’lerde yapılan ikonik bir yapıdır. 1989 yılında 6,9 büyüklüğünde bir zelzele binayı vurduğunda çok katlı yapının üst katları neredeyse 30 santim sallandı lakin bina zelzeleden hiç hasar almadı.
Bu muvaffakiyet, sismik yüklerle hareket edecek biçimde tasarlanmış 52 fit derinliğindeki çelik ve beton temelden geliyor. Dikey ve yatay yükler, 45. kota kadar uzanan iç çerçeveler ile birinci katın üzerinde eşsiz bir makas sistemi ile destekleniyor. Bu yapısal sistemlerin karmaşık kombinasyonu, binayı salınma hareketlerine karşı dirençli hale getirir ve büyük yatay taban kesme kuvvetlerinin soğurulmasını sağlar.
BURJ KHALIFA
Dubai’deki Burj Khalifa, dünyadaki en sağlam binalardan biridir. Yapı, payanda duvarlarının etraf kolonlarını iç duvarlara bağladığı mekanik tabanlardan oluşur bu sayede etraf kolonları yapının yanal direncini destekleyebilir. Kolonların dikeyliği de yerçekimi yüklerinin taşınmasına yardımcı olur. Sonuç olarak, Burj Khalifa hem yanal hem de burulma hareketlerine karşı üstün bir direnme gösterir.
