Kültür ve Turizm Bakanlığının izinleri, Müze Müdürlüğü Başkanlığı’nda ve Devlet Su İşleri sponsorluğunda Ilısu Barajı kapsamında 2000-2012 yılları ortasında Dicle Irmağı kenarında kurtarma hafriyatı gerçekleştirildi.
Asur İmparatorluğu’nun Kuzey Mezopotamya’daki bir nevi eyalet başşehri olan Ziyaret Zirve’de saray yapısının denk gelindiği hafriyatta üzerinde Süryanice, Asurca, Akadca, Sami lisan kümesi ve hangi lisan kümesine ilişkin olduğu şimdi belirlenemeyen bayan isimlerinin yazılı olduğu 2 bin 648 yıllık kil tablet bulundu. Saraydaki bayanların listesi olduğu bedellendirilen tablet, Diyarbakır Müzesi’nde sergilenip ziyaretçilerin dikkatini çekiyor.
Diyarbakır Müze Müdürü Müjdat Gizligöl, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izinleri ile Müze Müdürlüğü Başkanlığında ve Devlet Su İşleri (DSİ) sponsorluğunda Ilısu Barajı kapsamında kurtarma hafriyatı gerçekleştirdiklerini söyledi. 2000 ile 2012 yılları ortasında Dicle Irmağı kenarında kurtarma kazası gerçekleştirdiklerini hatırlatan Gizligöl, Ziyaret Zirve’deki hafriyatlarda çok değerli buluntuya rastladıklarını tabir etti.
Ziyaret Zirve’nin Asur İmparatorluğu’nun Kuzey Mezopotamya’daki bir nevi eyalet başşehri olduğunu aktaran Gizligöl, “Asur İmparatorluğu periyodunda çok değerli bir merkezdir. Burada bir saray yapısına denk geldik. Sarayın içinde de çakıl taşlarından çok hoş bir mozaik döşeme ve bu mozaik döşemenin olduğu yerde de Asur İmparatorluğu periyoduna ilişkin bir yazılı tablet bulduk. Bu tablet dikdörtgen bir biçimde. Üzerinde iki satır halinde bayan isimleri tespit edildi. Bu tabletin ehemmiyeti şöyle; üzerinde yalnızca bayan isimleri var. Bayan isimlerinin kimileri hangi lisanda olduğu bilinmiyor. Evet, Süryanice, Asurice, Akadca, Anadolu merkezli lisanlara ilişkin isimler var. Lakin kimi isimler hiç bilinmiyor. Hangi periyot, medeniyet, lisan kümesine ilişkin olduğu bilinmiyor” dedi.
“TABLET BİR NEVİ İŞÇİ LİSTESİ DİYEBİLİRİZ”
“Bu isimler yüksek ihtimalle ya kaybolmuş lisanlara ilişkin ya da Asur İmparatorluğu imparatorluk olduğu için Orta Doğu’nun çeşitli yerlerinden getirilen kadınlardır” diyen Gizligöl, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Bunlar tekrar yüksek ihtimalle sarayda çalışan bayanlardır. Köle diyebiliriz, saray çalışanları diyebiliriz. Aslında bu yazılı tablet bir nevi işçi listesi diyebiliriz. Bunlar listelenmiş, kayıt tutulmuş. Zira Asur İmparatorluğu inanılmaz kayıt tutan, Roma İmparatorluğu’ndan 1000-1500 yıl evvel karar sürmüş ve Roma İmparatorluğu üzere kayda kıymet veren bir imparatorluk. Anadolu’ya yazıyı getiren, tabletleri getiren Asur İmparatorluğudur. Bu Ziyaret Zirve’nin de Asur’da ismi Tuşan. Tablet, arkeoloji binamızın üst katında Ziyaret Zirve’nin ünik yapıtı olarak tek başına sergileniyor. Ziyaretçilerimiz de çok beğeniyorlar.”
Diyarbakır ve kent dışından gelen vatandaşların da gelip bu tableti yerinde görmeleri gerektiğini lisana getiren Gizligöl, “Asur tableti milattan evvel 614 ile 611 yılları ortasında tarihleniyor. Asur İmparatorluğu yıkılmadan evvel yazılmış. 611 yılında da Asur İmparatorluğu yıkılıyor. Muhtemelen o vakitlerde saray tahrip edildi ya da yakıldı. Tablet de yanık ünitenin içerisinden çıkartıldı. Bulduğumuzda tek kesim değildi. Kesimleri birleştirdik, kısmen kimi eksik kısımları da kaldı. Zira sağ alt köşesinde birtakım isimler yok. Tahminen o isimler bize çok değerli bir referans noktası olabilirdi” sözlerini kullandı.
Diyarbakır Müzesi’nde vazifeli Arkeolog Nuran Candan ise, sarayda birçok kil tablet bulunduğuna değinerek, “Bu kil tabletin en değerli özelliği bayan isimlerinin yer alması. Bayan isimleri de araştırıldığında farklı lisan kümelerine ilişkin olduğu görülmektedir. Asuri, İrani, Süryani ve Sami lisan kümesine ilişkin olduğu görülmüştür. Bunun dışında daha çözülemeyen isimler de var” halinde konuştu.
Ziyaretçilerden Tabiat Yücel, Ayvalık’tan geldiğini söyleyerek, “Müze var dediler, çok ilgimi çekti geldim. Burada bayanların isminin yazılı olduğu tablet varmış. Bana çok değişik geldi. Genelde bu türlü şeyler görmediğimiz için ilgi cazibeli oldu” diye konuştu.