Türkiye’de bilhassa son yıllarda yaşanan kuraklık nedeniyle barajlardaki doluluk oranları azaldı. Kuraklığın en çok yaşandığı baraj, mitolojide ‘Bin pınarlı İda’ olarak geçen Kaz Dağları’ndan beslenen Bayramiç Barajı oldu. Yağışların az olması nedeniyle 96,5 milyon metreküp su kapasitesine sahip barajda 10 milyon metreküp su kaldı.
Barajdaki su düzeyinin azalmasıyla 2 bin 500 yıllık geçmişi olan Skepsis Antik Kenti’ne ilişkin hamam ve kilise kalıntıları ise tekrar gün yüzüne çıktı.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Oğuz Koçyiğit, şunları söyledi:
* Burası aslında bizim uzun bir vakitten beri bildiğimiz bir yerleşim. Yüzyıl evvel çalışmalar yapılmış, bilhassa de Heinrich Schliemann ve Frank Calvert üzere isimler hafriyat yaparak kıymetli sonuçlar elde etmiş.
* M.Ö. 5’inci ve 4’üncü yüzyıllarda kentin kıymet kazandığını, erken Hristiyanlık ya da Bizans devrindeyse kilise ve hamam üzere değerli yapılara sahip olduğunu da biliyoruz. Sular çekildiği için açığa çıkan yapılar da bahsi geçen hamam ve kilise üzere yapılara ilişkin kalıntılar.
* Daha evvel de Çanakkale Arkeoloji Müze Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen kurtarma hafriyatları mevcut. Periyodun Çanakkale Müzesi uzmanlarından Ömer Özden, Çiğdem Türker ve Tevhit Kekeç’ten oluşan takım tarafından birinci sefer kurtarma hafriyatları yapılıyor ve erken Bizans dediğimiz periyoda ilişkin olan kilise ve bilhassa hamam yapısı açığa çıkıyor.
* Kurtarma hafriyatları 1 yıl ortadan sonra tekrar Çanakkale Müze Müdürlüğü tarafından fakat bu kere Cevat Başaran’ın bilimsel heyet başkanlığında, Musa Tombul, Ali Yalçın Tavukçu üzere kalabalık bir takım tarafından tekrar başlıyor ve değerli sonuçlar elde ediliyor.
* Hamam yapısı bilhassa Bizans devrinde nadir bildiğimiz yapılardan biri ve sahip olduğu süsleme özellikleri nedeniyle ehemmiyet taşıyor. Devrin mimarisi, inşaat teknikleri, hamam ve yıkanma gelenekleri hakkında bize bilgi veriyor. Bu manada bu kalıntıların su yüzüne çıkması bizim için kıymetli.
* Burada 1993 ve 1995 yıllarında yapılan kurtarma hafriyatları sonrası hamam ve kilise yapısı açığa çıkartılıyor, belgeleniyor ve rölöveleri çıkartılıyor. Lakin ne yazık ki bölgenin gereksinimlerinden ötürü, baraj gölünün de su tutması gerektiği için yapılar su altında kalıyor. Sular çekilince 30 yıl sonra bu yapıların tekrar açığa çıkması bizim için heyecan verici.
* Sular altına kalan bu çeşit yapıların, arkeolojik kıymetlerin ve kültürel mirasımızın akıbetini merak ediyoruz. Tahminen de yapacağımız yeni kimi müşahede ve incelemelerle eksik kalan bilgilerimizi tamamlayabiliriz. Yapıların durumu, hasar tespiti üzere hususlarda birtakım tavsiyeler ve tahlil teklifleri sunabiliriz.
“MEZARLAR OLDUĞUNU BİLİYORUZ”
Kentin bir Roma geçmişi olduğuna da değinen Koçyiğit, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Kazılar sonrası elde edilen datalar doğrultusunda, hazırlanan uzman raporları ve bilimsel makaleler ışığında biz bu yapıların M.S. 5’inci ve en geç 6’ncı yüzyıla ilişkin olduğunu söyleyebiliyoruz. Bu demek oluyor ki; bu yapılar günümüzden tahminen de 1500 yıl kadar öncesine ilişkin. Açığa çıkan her ne kadar erken devir Bizans olsa da Skepsis Antik Kenti geçmişi çok daha eskilere dayanan bir kent. Kentin bir Roma geçmişi var. Ondan evvel Helenistik, tahminen de Klasik ve Arkaik periyotlara uzanan bir tarihi kelam konusu. Bu manada bilhassa kurtarma kazılarında yapılan nekropoldeki hafriyatlar, nekropolde ortaya çıkarılan mezarlar da bizim için değerli bir fikir veriyor. Zira bu nekropolde de yeniden Helenistik ve Roma periyotlarına tarihlenen mezarlar olduğunu biliyoruz.” (DHA)