Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesinin akabinde bayan cinayetlerinde dikkat çeken bir artış yaşanıyor. İktidarın bayana şiddette cezaları arttırması da tahlil olmadı. Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu’na nazaran geçen yıl 280 bayan, erkekler tarafından öldürüldü. Lakin, Ekim 2022 itibariyle öldürülen bayan sayısı geçen yılı yakaladı ve yıl sonunda sayının 300’ü aşmasından telaş ediliyor. Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu Genel Sekreteri Fidan Ataselim ve Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Lideri Canan Güllü, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasının bayan cinayetlerini arttırdığını belirterek, “siyasi irade”yi suçladı.
Türkiye’de neredeyse her gün bir bayan erkekler tarafından öldürülüyor. Son günlerde cinayet haberleri gerisi gerisine geldi. 19 Kasım’da İstanbul’un Büyükçekmece ilçesinde 73 yaşındaki Hüseyin Karabulut, 49 yaşındaki eşi Nurten Karabulut’u öldürdü. Tekrar birebir gün Ankara’da 37 yaşındaki Yaşar Çeri, uzaklaştırma kararına karşın zorla meskenine girdiği boşanma basamağındaki eşi Zülfi Çeri’yi, Manisa’da ise Ali Alkan, kendisinden boşanan eşi Hülya Alkan’ı öldürdü. Gaziantep’te ise iki gün evvel eski polis Mehmet Bozan Yavuz, kendisinden boşanmak isteyen 42 yaşındaki eşi Derya Yavuz’u silahla başından vurarak katletti.
2022’nin birinci 10 ayında 280 bayan öldürüldü
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun datalarına göre geçen yıl 280 bayan cinayeti işlendi. Bu yılın birinci 10 ayındaki datalar ise bayan cinayeti sayısında 2021’i şimdiden yakaladı. Ekim 2022′ itibariyle öldürülen bayan sayısı 280 oldu.
Yalnızca geçen ekim ayında 34 bayan öldürüldü. Platforma nazaran 26 bayan ise kuşkulu bir halde öldü. İzmir’de uzaklaştırma kararını 4 sefer etmesine rağmen tutuklanmayan Kaffar Yeğin tarafından 22 Ekim’de öldürülen Hülya Şellavcı cinayeti sırf bunlardan biri oldu. Tekrar İzmir’de boşanmak istediği eşini şikâyet etmesine rağmen korunmayan Ezgi Zerkin, 28 Temmuz’da 112’yi aradığı sırada katil zanlısı Deniz Özarslan tarafından öldürüldü. Özarslan, ortadan geçen vakte rağmen yakalanamadı.
Failler evli olduğu erkekler
Öldürülen 34 bayandan 2’si ekonomik, 11’i boşanmak istemesi yahut barışmayı reddetmesi “bahanesiyle” öldürüldü. Bayanlardan 18’nin failini evli olduğu erkeklerin oluşturması dikkat çekti. Bayanların 20’si meskeninde, 7’si sokakta, 2’si işyerinde katledildi. 20 cinayette kullanılan araç ise silah olurken, 9 cinayet kesici aletlerle işlendi.
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’na nazaran ise 2022 yılında öldürülen bayanların yüzde 7’sinin failleri hakkında uzaklaştırma kararı varken cinayetler işlendi. Yılsonunda işlenen bayan cinayeti sayısının 300’ü geçmesinden tasa ediliyor.
Kadın cinayetleri Türkiye’de neden artıyor?
DW Türkçe’ye konuşan Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu Genel Sekreteri Fidan Ataselim, İstanbul Sözleşmesi’nden hukuksuz bir formda imzanın çekilmesinin cinayetleri arttırdığı görüşünde. İktidarın bir yandan Ceza Kanunu’nda değişiklik yaparak cezaları arttırdığına işaret eden Ataselim, öteki yandan bayanların nafaka hakkını tartışmaya açtığını, İstanbul Sözleşmesi’nden imzasını çektiğini kaydetti. Ataselim, bunların “siyasi iradenin sakatlanması” manası taşıdığının altını çizdi.
Ataselim, uzaklaştırma kararlarının uygulanmaması ve zorlama mahpus kararlarının alınmamasının bayan cinayetlerini arttırdığını belirterek, tehdit altındaki bayanlara ise kâfi seviyede yakın müdafaa verilmediğini kaydetti.
Ateselim, “En sıklıkla verilen müdafaa kararı 155’i arayın. 155’i arayamıyorsunuz… 112’yi arıyorsunuz, oradan 112’den sıhhatle ilgili mi aradınız, isimli bir durumla ilgili mi aradınız diye soruluyor. Ortada konunun anlaşılmasında size ilgili ünitelerin size yönlendirilmesine kadar dakikalar geçiyor. Ezgi Zerkin’in annesi çok çarpıcı bir şey söyledi. ’24 saniye bana müzik dinlettiler.’ O temas sırasında 24 saniyede Deniz Özarslan, Ezgi’yi vurdu ve 24 saniye içinde kaçtı. Katil hala yakalanamadı” dedi.
Fidan Ataselim: 6284 aktif biçimde uygulanmıyor
Fidan Ateselim, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasının akabinde 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Bayana Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun aktif halde uygulanmadığını belirterek, “Hakim ve savcılar ile karakollardaki polis memurları, 6284’ü uygulamaktan erindiklerini görüyoruz. Yani İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi kararı, maalesef ki bütün bayan haklarının uygulanması istikametinde bir pürüz oluşturdu” sözünü kullandı.
“Etkin bir siyasi iradeye muhtaçlık var” diyen Ataselim, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu siyasi irade, şu anki siyasi iktidarda yok, görmüyoruz. Bir yandan bayanların kazanılmış haklarını tartışma konusu edip, öbür yandan faal bir formda bayanların aktif eşit biçimde yaşamasını savunuyoruz demek koca bir çelişki. Ve bu çelişkiyi toplum artık görüyor durumda. O yüzden bayan cinayetleri önlenebilir ölümlerdir. Önlenmesi için de faal siyasi irade de devletin tüm makamlarının, mevkilerinin, üzerlerine düşen sorumluluğu yerine getirmesi gerekir.”
Canan Güllü: İktidar cinayetlere ortak oldu
Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu ise geçen yıl 348 bayanın öldürüldüğünü tespit ederken, bu yılın birinci 10 ayında ise cinayete kurban giden bayan sayısını 319 olarak verdi. Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Genel Lideri Canan Güllü, iktidarı bayan cinayetlerini önleyecek siyasetler ortaya koymamakla suçlayarak, “Yani bakarsanız düzenekleri işletmeyen iktidar nedeniyle bayanlar katlediliyor. Ve biz Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu olarak diyoruz ki yalnızca katilin elinde kan yok. Bu manasıyla bu katliamları önleyecek iradeyi, yani İstanbul Mukavelesi’ni yürürlükten çekerek de bu cinayetlere ortak olan bir iktidar var” dedi.
Canan Güllü, iktidarın bir taraftan Meclis’te erken yaş evliliklerini, yani tecavüzcüsüyle evlendirme önergesi verdiğini, başka taraftan infaz affını gündeme getirdiğini anımsattı. Tüm bunlar devam ederken yargıdaki zihinsel dönüşümüne katkı sunacak eğitimler verilmediği belirten Güllü, kollukta bu sürece dâhil olabilecek çalışanların bu zihinsel dönüşümünün yapılmadığını kaydetti. Güllü, Aile Bakanlığı’nın ise “aileyi kutsallaştırarak bayanı ikinci plana iten bir politika” izlediğini, kâfi sığınma konutu açma üzere işleri takip etmediğini söyledi.
Cezalar artırıldı
Cumhurbaşkanı Erdoğan, devlete bayanları ve çocuklara muhafaza yükümlülüğü veren İstanbul Sözleşmesi’ni 20 Mart 2021 tarihinde feshetmiş, Danıştay 10. Dairesi ise bu karara açılan davayı reddetmişti. İktidar, buna karşılık TBMM Genel Konseyi’nde kabul edilen kanunla bayana karşı şiddette cezaları arttırmıştı. Sanıkların “iyi hal indirimi” almasının şartları sonlandırılırken, ısrarlı takip hatası birinci defa TCK’de kabahat olarak tanımlandı.
Kadın cinayetlerinde daha evvel verilen müebbet mahpus cezası ağırlaştırılmış müebbette çıkarılmıştı. Bayana şiddet, katalog kabahatler ortasında eklenerek bu cins olaylarda tutuklama kararı verilmesinin öne açılmıştı. Şiddet mağduru bayanlara barolar tarafından fiyatsız avukat atanması da yeni kanunla getirildi.
Ancak tüm bunlar, bayan cinayetlerinin önüne geçemedi.
Alican Uludağ